W miarę jak sztuczna inteligencja staje się podstawą globalnej gospodarki, rośnie także zapotrzebowanie na energię elektryczną. Każde zapytanie kierowane do ChatGPT, Midjourney czy Claude’a uruchamia serwery zużywające ogromne ilości prądu i wytwarzające równie ogromne ilości ciepła odpadowego. Według danych Światowego Forum Ekonomicznego, pojedyncza odpowiedź generatywnego chatbota pochłania średnio 0,14 kWh energii czyli tyle, ile potrzeba do zasilenia 14 żarówek LED przez godzinę. To koszt, który rośnie w miarę, jak rośnie ilość przetwarzanych danych. W 2024 roku świat wytworzył 149 zettabajtów danych, a do 2028 r. liczba ta ma wzrosnąć do prawie 400 zettabajtów. Oznacza to, że w ciągu czterech lat ilość przechowywanych informacji niemal się potroi – a wraz z nią zapotrzebowanie na energię i chłodzenie serwerów. Według Międzynarodowej Agencji Energii (IEA), do 2030 roku centra danych mogą pochłaniać nawet 3% globalnego zużycia energii elektrycznej.
Gorące skutki cyfryzacji i odzysk ciepła z centrów danych
Przetwarzanie danych wymaga nie tylko prądu, ale też ogromnych ilości wody do chłodzenia. Zgodnie z badaniami „Washington Post”, wygenerowanie 100-wyrazowego e-maila oznacza zużycie ilości wody odpowiadającej butelce Evian. To niebezpieczny trend, szczególnie w kontekście susz i rosnącej presji klimatycznej. Jednak kraje skandynawskie postanowiły wykorzystać ten problem jako szansę. Zamiast pozwalać, by ciepło odpadowe z centrów danych uciekało do atmosfery, Finlandia i Szwecja włączyły je do miejskich sieci ciepłowniczych.
W fińskim systemie ciepłowniczym (tzw. district heating) nadmiarowe ciepło z serwerów jest zbierane, filtrowane i kierowane izolowanymi rurami do budynków mieszkalnych i przemysłowych. Ciepło to, dotychczas traktowane jako „produkt uboczny cyfryzacji”, staje się teraz pełnoprawnym źródłem energii. Według Światowego Forum Ekonomicznego, Europa, a szczególnie kraje nordyckie, wyprzedza resztę świata w ponownym wykorzystywaniu ciepła odpadowego. W USA, mimo że liczba centrów danych jest największa globalnie, takie rozwiązania dopiero raczkują.
Miasta ogrzewane ciepłem z serwerów
Najbardziej ambitny projekt tego typu powstaje obecnie w regionie Espoo–Kirkkonummi–Kauniainen, w pobliżu Helsinek. Fiński koncern energetyczny Fortum wraz z Microsoftem budują tam zespół centrów danych, których ciepło odpadowe zostanie w całości włączone do miejskiej sieci ciepłowniczej.
Najważniejsze liczby projektu:
– 350 MW łącznej mocy cieplnej (największy tego typu system na świecie),
– ciepło z serwerów pokryje 40% zapotrzebowania ciepłowniczego regionu,
– system pozwoli zrealizować 2–3% krajowych celów redukcji emisji CO₂ Finlandii,
– zakończenie projektu planowane jest na sezon grzewczy 2025/2026.
Dzięki temu Fortum może całkowicie odejść od węgla (wycofanie spalania planowane na wiosnę 2024 r.) i przyspieszyć osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2030 roku. Projekt wspierany jest przez firmę AFRY, która odpowiada za projektowanie procesów, modelowanie 3D, automatykę i systemy przesyłu ciepła. Jak podkreśla Teemu Nieminen z Fortum, to przykład synergii cyfryzacji i transformacji energetycznej w praktyce: „Najbardziej logiczne z punktu widzenia klimatu jest lokalizowanie dużych centrów danych tam, gdzie ich ciepło można bezpośrednio odzyskać i dostarczyć do sieci ciepłowniczej.”
Drugim spektakularnym przykładem jest centrum danych Google w Hamina, zasilane w 97% energią odnawialną. Od 2025 roku jego ciepło odpadowe ma pokrywać 80% zapotrzebowania na ogrzewanie miasta. Burmistrz Hamina, Ilari Soosalu, podkreśla: „Google jest przykładem firmy, która łączy innowacyjność z odpowiedzialnością klimatyczną. Cieszymy się, że możemy być fińskim domem Google.” Dzięki temu projektowi firma przybliża się do swojego celu: zerowych emisji netto do 2030 roku oraz pracy wszystkich centrów danych w trybie 24/7 na czystej energii.
Podobne inicjatywy pojawiają się w całej Europie. W Irlandii Amazon, we współpracy z Codema (agencją energetyczną Dublina), przekierowuje ciepło z centrum danych do miejskiego systemu grzewczego. Projekt ogrzewa kampus Technological University Dublin, 135 mieszkań i budynki publiczne o łącznej powierzchni 47 000 m², redukując emisje o 1 400 ton CO₂ rocznie. W Danii centrum danych Meta w Odense ogrzewa 6 900 lokalnych domów. W Londynie powstaje sieć, która ma dostarczać ciepło z centrów danych do ponad 9 000 mieszkań.
Paradoks energetyczny AI
Według raportu Artificial Intelligence’s Energy Paradox przygotowanego przez Światowe Forum Ekonomiczne, AI może zarówno zwiększać zużycie energii, jak i pomóc w jego optymalizacji.
Centra danych to dziś największy konsument energii w ekosystemie cyfrowym:
- 40–50% zużycia przypada na sprzęt IT,
- 30–40% na systemy chłodzenia,
- 10–30% na oświetlenie, zabezpieczenia i infrastrukturę pomocniczą.
Wdrażanie systemów odzysku ciepła to tylko jeden z elementów transformacji – obok inteligentnych algorytmów zarządzania chłodzeniem, modernizacji układów zasilania i projektowania centrów danych w chłodniejszych strefach klimatycznych.
Ciepło jako nowe złoto cyfrowej gospodarki
Ciepło odpadowe, dotąd traktowane jako „produkt uboczny”, staje się pełnoprawnym zasobem. W świecie, w którym dane są nową ropą, ciepło staje się nowym złotem cyfrowej gospodarki. Jak trafnie podsumowuje raport World Economic Forum: „AI może odegrać kluczową rolę w transformacji energetycznej, optymalizując aktywa, napędzając innowacje i umożliwiając rozwój zrównoważonych technologii.” Finlandia i jej partnerzy – Microsoft, Google, Fortum i AFRY – pokazują, że cyfryzacja i dekarbonizacja mogą iść ramię w ramię.
Źródła:
World Economic Forum, Artificial Intelligence’s Energy Paradox, 2025
AFRY, Capturing Data Centre Waste Heat for Fortum’s District Heating in Finland, 2025
CleanTechnica, Waste Heat From Google Data Center To Warm A Town In Finland, 2024
Fortum Press Release, Microsoft and Fortum Collaboration in Espoo and Kirkkonummi, 2022–2025
Washington Post, How much water does AI use?, 2024
Statista, Leading countries by number of data centers (March 2025)
International Energy Agency (IEA), Electricity 2025 Report
Codema, Tallaght District Heating Scheme Annual Report, 2024
